به گزارش سرویس زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ زیبایی ظاهری و جذابیت جسمانی از مسائلی است که در دوران مدرن اهمیت بسیاری پیداکرده است، به طوریکه نمود آنرا میتوان در تصویر ذهنی منفی ای که افراد از بدن خود دارند و تلاشی که در راه مدیریت ظاهری بدنشان طبق ایده آل های مد نظر جامعه میکنند، مشاهده نمود. اینکه در سال های اخیر تعداد زیادی از محصولات آرایشی و بهداشتی به سبد خرید افراد اضافه شده و استفاده از آن را ضروری میدانند و همچنین شاهد افزایش استفاده از روش های پرخطری مثل اعمال جراحی زیبایی غیر ضروری یا مصرف داروها و مواد شیمیایی بدون مجوز پزشک برای داشتن اندامی مناسب هستیم، نشانه ی قابل توجهی از اهمیت یافتن بیش از پیش موضوع مدیریت بدن در دنیای کنونی است.در جوامع مدرن بدن امری قابل تغییر و قابل برنامه ریزی است که میتوان بر حسب سلایق مختلف و با توسل به انواع روش ها تغییر مورد نظر را در آن به وجود آورد تا جایی که به نظر میرسد یکی از مهمترین درگیری ذهنی افراد در دنیای کنونی به ویژه برای دختران و زنان جوان توجه به بدن و سازگار کردن آن با معیارهای مطلوب جامعه است.
بسیاری از زنان از دوران نوجوانی در نتیجه فاصله و شکاف بین تصور ذهنی از بدن خود با تصویری که از بدن یک زن ایده آل در جامعه تبلیغ میشود، دچار حس ناخشنودی و خود بیزاری میشوند و این مسئله میتواند منجر به عدم اعتماد به نفس، اضطراب،افسردگی و بسیاری از درگیری های ذهنی برای آنان شود.در جامعه ما نیز در سالیان اخیر شاهد توجه روزافزون افراد به خصوص دختران و زنان جوان به مسئله زیبایی اندام و مدیریت بدن هستیم.باید دانست که موضوع تصویر ذهنی افراد از بدن متاثر از عوامل متعدد،فرهنگی و اجتماعی و زیستی است.بنابراین در این یادداشت تلاش میکنیم که هر چند کوتاه به معرفی مهمترین عوامل تاثیر گذار بر این مسئله بپردازیم.
شبکه های اجتماعی مجازی
در دنیای مدرن با نفوذ شبکه های گسترده اطلاعاتی به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی و با وجود دسترسی آسان و استقبال گسترده افراد به این شبکه ها، شاهد ترویج و اشاعه ی فرهنگی یکسان برای همه افراد هستیم. ارائه الگوی یکسان در زمینه شرایط مطلوب بدنی و جذابیت های جسمانی، به صورتی خاص در حال شکل دادن به تصویر ذهنی زنان از بدنشان است. در همین راستا توجه بیش از پیش زنان به بدن در همه ی ابعاد از حیث آرایشی و مراقبت شدت یافته است.
تاثیر فراوان مصرف رسانه های مجازی بر مدیریت بدن زنان تا جایی است که تحت تاثیر این تبلیغات شاهد تلاش افراد برای رسیدن به این الگوی آرمانی حتی با در معرض خطر قرار دادن خود بوسیله رژیم های سخت و به دور از استاندارد و روی آوردن به عمل های زیبایی غیر ضروری هستیم. مشکل اصلی جایی خود را نشان میدهد که بخش قابل توجهی از افراد در رسیدن به این الگوی آرمانی ناتوان بوده و در نتیجه این مسئله باعث افزایش شدید ناخشنودی از بدن و گرایش به انواع آسیب های روحی و استرس ها در این افراد میشود.
سلبریتی های اینستاگرامی
افراد مشهور و یا به تعبیر امروزی سلبریتی ها همیشه و همه جا مورد توجه مردم بوده اند. در سال های اخیر با افزایش مصرف اینستاگرام، پیگیری و اطلاع از سبک زندگی و روزمزگی های این افراد از طریق صفحات اینستاگرام،شدت یافته است. از آنجاییکه سلبریتی ها خود یکی از عناصر تبلیغ و گسترش الگوهای آرمانی بدن،مد و زیبایی هستند،میتوان دریافت که برخی از دنبال کنندگان صفحات این سلبریتی ها، به نحوی با الگوگیری از آنان نسبت به مسئله مدیریت بدن حساسیت بیشتری دارند. در واقع حضور بیشتر در اینستاگرام و الگوگیری از سلبریتی ها منجر به تغییر هنجارهای ارزشی زنان در ارتباط با بدن شان میشود. الگوگیری از سلبریتی هایی که همیشه بهترین وجه از ظاهر و جذابیت جسمانی را با کمک ترفندهای مختلف فتوشاپ و آرایش های زیاد و به دور از واقعیت در صفحات خود به نمایش میگذارند، باعث میگردد که همیشه سطحی از نارضایتی برای افراد دنبال کننده صفحات آنان بوجود آید. نارضایتی ناشی از مقایسه بدن فرد با بدن سلبریتی هایی که به عنوان ایده ال از جانب رسانه ها معرفی میشود،بدنی که در حالت طبیعی بسیاری از افراد در دستیابی به آن ناتوان هستند،موجی از نارضایتی را در افراد به دنبال دارد.
عوامل فردی
تحت تاثیر تبلیغات گسترده شبکه های اجتماعی مجازی و تغییر ارزش های زیبایی درجامعه،نگرش و میل افراد جهت مدیریت بر بدن نیز تغییر میکند.اما همه افراد به یک میزان از این مسئله متاثر نمیشوند. تحقیقات نشان میدهند که خودپنداره منفی،بدریخت انگاری، تنوع طلبی،ترس از پیری و نیاز به تایید از جانب دیگران،از عواملی هستند که بعضی از افراد را به سمت روش های نادرست مدیریت بدن سوق میدهند.
تاثیر اطرافیان
تغییر ارزش های افراد جامعه نسبت به زیبایی و در نظر گرفتن یک الگوی واحد برای تمامی افراد باعث میگردد که افرادی که از الگوی مطلوب مورد نظر دور هستند از طریق رفتارهای تحقیر آمیز از سوی افراد خانواده و اجتماع تحت فشار قرار گیرند. نمونه این رفتارها که از دوران نوجوانی نسبت به افراد اعمال میشود و تا بزرگسالی ادامه دارد، معمولا از طرف افراد خانواده،دوستان، همسالان و در محیط های بزرگتر مثل دانشگاه و محیط های کاری اتفاق می افتد، و در نتیجه زمینه های ایجاد نارضایتی فرد از بدنش را فراهم میسازد.
حرف آخر
در دهه های اخیر با تغییر و تحول در مفهوم زیبایی،شاهد تاکید و اشاعه الگویی تک بعدی از آن از طریق رسانه های اجتماعی مجازی بوده ایم که صرفا توجه به ظاهر بدن و جذابیت های جسمانی را مد نظر قرار میدهند. از سوی دیگر با توجه به اینکه بسیاری از افراد درگیر در این ماجرا را دختران و زنان جوان تشکیل میدهند و با در نظر گرفتن اینکه رسیدن به این الگو برای همه به راحتی امکانپذیر نمیباشد،در نتیجه این افراد در صورت عدم توانایی در دستیابی به الگوی آرمانی به نوعی دچار افسردگی و نارضایتی از خود میشوند.آنچه که مسلم است هرچه فشار خانواده ودوستان وتبلیغ رسانه‌ها در این زمینه بیشتر باشد و نیاز به کسب تأیید اجتماعی در مورد این مسئله برای فرد مهمتر باشد، احتمال اینکه افراد به سوی انجام اعمال پر خطر جهت مدیریت هر چه بهتر بدن و رسیدن به الگوی ایده آل گرایش پیدا کنند نیز،بیشتر است.
آنچه که ضرورت توجه به این مسئله را آشکار می سازد،اثرات و پیامدهای منفی تداوم این نگرش برای جامعه است. در بعد فردی میتوان چنین در نظر گرفت که،توجه بیش از حد به پدیده مدیریت بدن علاوه بر اینکه در صورت عدم دستیابی به الگوی آرمانی، سبب درگیری های روحی و ذهنی در افراد میشود،در برخی موارد آنها را به گوشه گیری و انزوا کشانده و تبعات منفی زیادی را در برقراری ارتباطات اجتماعی افراد بوجود می آورد.همچنین در برخی موارد و در صورت گرایش به اعمال جراحی غیر ضروری یا استفاده از داروها و مواد شیمیایی غیر استاندارد،هم سلامت فرد را به خطر می اندازد و هم از نظر اقتصادی هزینه های زیادی را به خانواده و فرد تحمیل میکند.
بر این مبنا،ضرورت فرهنگسازی و آموزش در ارتباط با چگونگی مواجهه و بهره گیری مناسب از شبکه های اجتماعی مجازی در فرهنگ عمومی جامعه، بیش از پیش احساس میشود.
گزارش از سمیه جمشیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات زنان و خانواده
